“Yaka tofanda”, de oplossing voor sommigen als er geen geld is om te trouwen (CongoForum)
KINSHASA – In het huwelijk treden is in de DR Congo niet alleen een vrolijke levensgebeurtenis. Er is ook veel tandengeknars en angst mee verbonden. Als man heeft de Congolees, zeker in een overwegend christelijke samenleving, de goddelijke plicht om zijn ouders te verlaten en samen te leven met zijn echtgenote. Alleen staat de koopkracht van de man dit scenario vaak in weg.
Een vrouw vinden en met haar trouwen is een kwestie van geld. Heel wat geld. Ook al is de vrouw op zich uiteraard geen ‘handelswaar’. Mannen die een huwelijk ambiëren, moeten een goede baan hebben of een gelegenheid vinden waarmee ze genoeg geld kunnen verdienen om de trouwplannen uit te voeren.
Wat kan je dan doen als er gewoon niet genoeg geld is? Dan is er nog altijd de optie “yaka tofanda”: een onderlinge afspraak maken om toch samen te leven, zonder huwelijk. Als er weerstand ontstaat, maakt de man meer dan eens zijn vriendin zwanger om de schoonfamilie voor een voldongen feit te stellen. Als er een baby op komst is, moet de man immers “zijn verantwoordelijkheid nemen”.
« Yaka tofanda » (“Kom en laten we samenwonen”) lijkt aan fans te winnen in Congo, zeker in de hoofdstad Kinshasa. Voor velen is dit de kortste weg naar een soort van huwelijksleven, maar dan zonder huwelijk. Sommige Congolezen stellen deze praktijk zelfs gelijk met een huwelijk. De vrouw gaat bij de man wonen met wie ze een liefdesrelatie heeft, en zo vormen ze een echt koppel. Deze methode gaat wel voorbij aan de traditionele gewoonten en wettelijke gebruiken. Op termijn wordt zo’n relatie officieel voor al wie ervan op de hoogte is.
Bruidsschat
Voor heel wat Congolese mannen is officieel trouwen haast onmogelijk omdat er zoveel geld en goederen bij komen kijken die moeten worden overhandigd aan de schoonfamilie. Nogal koppels besluiten dan maar om gewon samen te wonen, in afwachting van een later huwelijk. Deze vorm van samenleven is niet simpel en kan vernederende ervaringen opleveren: de man in zo’n koppel wordt afgeschilderd als ‘een onverantwoordelijke’, de vrouw krijgt het verwijt dat ze blijkbaar geen succes had bij mannen met genoeg centen. In de kerk praat de priester of dominee dan weer over een samenlevingsvorm die de Bijbel niet respecteert en die veel weg heeft van ontucht.
De situatie van “yaka tofanda” duurt vaak lang omdat er ook nog wel andere uitgaven te betalen zijn. Als een koppel kinderen op de wereld zet, moeten die natuurlijk ook school kunnen gaan, en ook dat is in Congo niet gratis.
Als een vrouw in zo’n situatie overlijdt, is het niet ongebruikelijk dat de schoonfamilie op het toneel verschijnt om alsnog ‘het geld voor het huwelijk’ op te eisen. En dan moet de man in feite trouwen met een vrouw die ondertussen overleden is. Pas daarna kan ze worden begraven.
Als de man in het samenwonende koppel overlijdt, zijn er problemen voor de vrouw. De broers en zussen van de overleden man moeten dan onderling afspreken hoe ze voor de kinderen zullen zorgen nu die geen vader meer hebben. Om te vermijden dat er nog meer shegués of straatkinderen bijkomen.
Interessant is ook dat “yaka tofanda” niet altijd slaat op koppels die geen centen genoeg hebben voor een huwelijk. Soms gaat het om koppels waarbij de vrouw zich heeft verbonden aan een man die al is getrouwd en die genoeg koopkracht heeft; zo’n man kan zich dan een “tweede bureau” veroorloven om meer te genieten van zijn geld. Ziedaar de Congolese samenleving!
© CongoForum, 19.01.21
Gebaseerd op een verhaal bij Groupe L’Avenir / Mediacongo.
Beeld – bron: Radio Okapi