Haut-Katanga: autoriteiten nemen 2 ton ivoor in beslag in Lubumbashi, een centrum van ivoorhandel (CongoForum)

LUBUMBASHI-De autoriteiten van de Democratische Republiek Congo hebben in de stad Lubumbashi, een knooppunt van de ivoorhandel, 2 ton ivoor in beslag genomen. Dat melden de nieuwssites Congo24H en Mediacongo.net. 

De inbeslagneming, die op 14 mei gebeurde, is een van de grootste van de afgelopen jaren, volgens Adams Cassinga, die aan het hoofd staat van Conserv Congo, een NGO die zich bezighoudt met de bestrijding van mensenhandel en die bij deze operatie betrokken was. Het in beslag genomen ivoor heeft een geschatte waarde van 6 miljoen dollar.

De autoriteiten hebben drie personen gearresteerd op verdenking deel uit te maken van een van de belangrijkste netwerken voor de handel in wilde dieren in de regio. Het netwerk wordt alleen al in de afgelopen vijf jaar in verband gebracht met de smokkel van 20 ton ivoor.

De recente inbeslagneming vertegenwoordigt meer dan 150 olifanten die zijn gedood voor hun slagtanden, aldus Cassinga. De slagtanden waren afkomstig uit landen in zuidelijk Afrika, waar de ivoorhandel in de jaren 2000 is toegenomen, aangewakkerd door de vraag uit Azië, met name China.

30.000 olifanten per jaar

Op het hoogtepunt van de crisis werden 30.000 olifanten per jaar gedood, gemiddeld 80 per dag. Volgens een analyse van het WWF is de Afrikaanse olifantenpopulatie in de afgelopen 100 jaar met 80% afgenomen. De Afrikaanse savanneolifant ( Loxodonta africana ) staat op de Rode Lijst van de IUCN als bedreigd, terwijl de bosolifant ( Loxodonta cyclotis ) kritisch wordt bedreigd, één stap verwijderd van uitsterven in het wild.

Volgens een rapport uit 2021 van het Global Initiative against Transnational Organized Crime (GI-TOC), een in Genève gevestigde non-profitorganisatie, is de stroperij de afgelopen jaren afgenomen. Een van de factoren die worden genoemd voor de daling is de verzwakking van criminele netwerken als gevolg van invallen en arrestaties. “De afname van stroperij lijkt het resultaat te zijn van de ontmanteling door arrestaties en vervolgingen van een groot aantal transnationale georganiseerde criminele netwerken die tussen 2014 en 2020 betrokken waren bij stroperij en ivoorhandel in oostelijk en zuidelijk Afrika”, aldus het GI-TOC-rapport.

Operatie in Lubumbashi

De inval in Lubumbashi werd uitgevoerd door de hoogste beschermingsinstantie van de DRC, bekend onder het Franse acroniem ICCN ( Institut Congolais pour la Conservation de la Nature). Er waren echter  ook leden van de nationale politie, gerechtsfunctionarissen en de NGO Conserv Congo bij de operatie betrokken. Het team heeft het ivoor teruggevonden in een schuilplaats in Lubumbashi in het zuiden van de DRC. Handelaren brachten de gestroopte buit de DRC binnen vanuit het aan de zuidgrens gelegen Zambia. Lubumbashi is een belangrijk knooppunt geworden van waaruit gestroopte delen van wilde dieren uit Afrika worden vervoerd. De artikelen zijn hoofdzakelijk afkomstig uit landen in zuidelijk Afrika, zoals Zuid-Afrika, Zimbabwe en Zambia.

“We zijn er zeker van dat dit voor een afschrikkend effect zal zorgen waar voorheen de wildlife-wetten werden verwaarloosd en niet werden gehandhaafd,” zei Cassinga in een tweet. Slechte rechtshandhaving, gewapende conflicten en corruptie hebben internationale bendes in staat gesteld in West- en Centraal-Afrika straffeloos hun gang te gaan. De DRC, aan negen landen grenst, is een belangrijk doorvoerland voor de verplaatsing van gesmokkelde waar. De Centraal-Afrikaanse natie, waar zich het grootste tropische woud van het Congobekken bevindt, is ook een bronland voor illegale producten van in het wild levende dieren.

Van 2000 tot 2014, toen de olifantenstroperij welig tierde, heeft de DRC echter slechts ongeveer 8 ton ivoor in beslag genomen. Tussen 2015 en 2019 was dat 20 metrische ton, althans volgens de gegevens verzameld door het Environmental Investigation Agency, een in het Verenigd Koninkrijk gevestigde NGO.

Ontmanteling

“We werken hard aan de ontmanteling van alle illegale handelsnetwerken. Mettertijd hebben we een grotere impact op de illegale netwerken,” zei Olivier Mushiete, hoofd van ICCN, in een telefonisch interview met Mongabay. De inval in Lubumbashi volgt op een reeks invallen in de DRC-hoofdstad Kinshasa vorig jaar. Mushiete vertelde Reuters destijds dat ze verwachtten meer dan 60 ton terug te krijgen bij toekomstige inbeslagnames. De huidige operatie is het resultaat van een drie jaar durend onderzoek. “De relatie tussen de regering en de burgermaatschappij wordt beter. Je kunt zien dat het werkt,” zei Cassinga. Hij voegde eraan toe dat steun van partners zoals de in Zambia gevestigde Wildlife Crime Prevention en internationale donoren zoals het Rhino Recovery Fund hen helpt bij de bestrijding van de handel in wilde dieren.

Ivoorstroperij is een van de meest lucratieve illegale handelsbranches, met een geschatte waarde van ongeveer 23 miljard dollar per jaar, volgens Bloomberg. CITES, de wereldwijde overeenkomst inzake de handel in wilde dieren, heeft in 1989 de internationale handel in ivoor verboden. In sommige landen is de binnenlandse en internationale handel echter nog steeds toegestaan, zij het in verschillende mate van regelgeving.

De afgelopen tien jaar zijn de inspanningen om de vraag naar ivoor terug te dringen, in een stroomversnelling geraakt: de VS hebben in 2016 een bijna volledig verbod op de handel in ivoor van olifanten ingesteld en China heeft in 2017 de binnenlandse handel verboden. De EU heeft haar regels inzake ivoorhandel in 2021 aangescherpt. Kleinere vrijstellingen beperken de legale handel in ivoor, die volgens natuurbeschermers vaak als dekmantel voor illegale transacties wordt gebruikt.

Voor de rechter

De drie vermoedelijke smokkelaars van de inval in Lubumbashi moeten deze week voor de rechter verschijnen. Hoewel het aantal inbeslagnemingen en arrestaties toeneemt, kan het effect op de stroperij beperkt blijven doordat de landen niet in staat zijn de vermoedelijke handelaars te vervolgen. Het coördineren van grensoverschrijdende onderzoeken en het verzamelen van het nodige bewijsmateriaal is een lastige zaak. Misdrijven tegen in het wild levende dieren zijn vaak geen prioriteit voor wetshandhavings- of gerechtelijke instanties. Zo heeft de arrestatie van twee Vietnamese onderdanen bij de inbeslagname van 3,3 ton ivoor in de Ugandese hoofdstad Kampala in 2019 niet tot veroordelingen geleid; beide verdachten zijn toen immers op borgtocht vrijgelaten.

Bij invallen worden doorgaans ook enkel de tussenpersonen gearresteerd en slechts zelden degenen die de illegale handel organiseren, financieren en er het meest van profiteren. “In termen van ontmanteling van het netwerk, is het onwaarschijnlijk. Het kan worden vertraagd,” zei Chris Morris, die werkt voor de Keniaanse organisatie Saving Elephants through Education and Justice (SEEJ). “Deze kartels zijn ‘in zaken’. Zij zijn voorbereid op verliezen als gevolg van inbeslagnames en arrestaties.

© CongoForum, 19.05.22 (edm)

Beeld: ICCN- parkwachters in het Upemba-park – Haut Katanga

Bron: Eddy Merveillie